از زمان‌هاي بسیار دور، انسان براي تسکین و درمان از روشهاي مختلفی استفاده کرده است. ماساژ به عنوان یک کیفیت درمانی در سرتاسر تاریخ به منزله یک نوع آرام‌سازي و همچنین به عنوان یک روش درمانی براي افزایش سلامتی، زیبایی، رفع خستگی‌‍هاي جسمی و روانی افراد استفاده شده است. افراد از توانایی ذاتی لمس کردن براي تسکین درد در زندگی روزمره خود استفاده می‌کنند. مثلاّ اگر به سردرد مبتلا شویم براي رهایی از تنش و درد به طور غریزي اطراف گردن و شقیقه خود را ماساژ می‌دهیم. اگر به زانو یا آرنجمان صدمه برسد، اولین واکنش ما براي رفع درد مالش آن ناحیه است. کودکان هنگام دل‌‌درد دست خود را بر روي شکم می‌گذارند یا آن را مالش می‌دهند که در نهایت به رفع درد می‌انجامد. والدین براي اطلاع از حرارت بدن فرزندشان دست بر روي پیشانی او می‌گذارند و محل دردناك و متورم کودك را بلافاصله ماساژ می‌دهند که به نوعی ماساژ محسوب می‌شده است. اصطلاح (ماساژ درمانی) برای طیف گسترده‌ایی از تکنیک‌‌‌‌ها استفاده می‌شود که در نحوه اعمال لمس و فشار و شدت متفاوت است. تحقیقات گوناگونی نشان داده‌اند که از ماساژ درمانی برای موارد زیر میتوان استفاده کرد:
- اضطراب
- فشارخون بالا
- بیخوابی
آسیب‌ها و دردهای مزمن عضلانی
یک ماساژ خوب و کامل روي همه سطوح وجود شما اثر می‌گذارد. از لحاظ جسمی، مزایاي آن عبارتند از آرام‌سازي و کشش عضلات، تسریع جریان خون وریدي، ماساژ همچنین به عمل اکسیژن‌رسانی کمک می‌کند و بافت هم‌بند مفاصل را تحت کشش قرار می‌دهد. ماساژ در تعادل دستگاه عصبی و اصلاح تعادل فکري، فیزیکی و موازنه‌ي بدن بسیار مؤثر می‌باشد. ماساژ می‌تواند براي کشش و نیرو بخشیدن به عضلات و تقویت آنها براي یک حالت ارتجاعی و استحکام طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. مردمی‌که ورزش می‌کنند می‌توانند از درمان با ماساژ نهایت بهره را ببرند، این مورد برای جوانان با عضلات سالم رشد کرده و سالمندان براي جلوگیري از تحلیل رفتن و ضعف عضله و خشکی بین مفاصل بسیار موثر است. یک ماساژ با تمرکز و عشق، احساس آسایش، امنیت، اطمینان و شادمانی ایجاد می‌کند همچنین ماساژ می‌تواند مقدار زیادي انرژي را که قبلاً تحت فشار زیاد تحلیل رفته، آزاد سازد.
تاثیر ماساژ برسیستم‌های مختلف بدن:
بهبود تنفس
شاید باور این موضوع سخت باشد که ماساژ می‌تواند تاثیر شگفت انگیزی بر روی بهبود سیستم تنفسی داشته باشد که در ادامه با توضیحات بیشتر با این سازوکار شگفت انگیز آشنا می‌شویم:
اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که با بیماری هایی مثل آسم یا برونشیت دست و پنجه نرم می‌کنید ماساژ راهکاری برای کاهش سختی تنفس است. شش‌ها با عضلات در ناحیه پشتی و جلویی بدن احاطه شده اند که در پروسه دم و بازدم به شش‌ها کمک می‌کنند. هنگامی‌که این عضلات دچار اسپاسم و سفتی می‌شوند تنفس شما را محدود می‌کنند. ماساژ به ریلکسی و آزادسازی تارهای عضلانی اطراف شش‌ها کمک می‌کند که در نتیجه منجر به بالارفتن ظرفیت شش‌ها برای تنفس می‌شود.
جوان‌سازی پوست
پوست بزرگترین لایه پوشاننده خارجی بدن است. این عضو موثر اولین تماس بدن با محیط است، همچنین عصبها، حسگر‌ها، مویرگها، غددها و چربی را در خود جای داده است. حسگر های موجود در پوست دست لمس را ثبت و پردازش می‌کنند و سیگنال‌هایی را به مغز ارسال می‌کنند که این سیگنال‌ها به حس آرامش بیشتر کمک می‌کنند. یکی از سلول‌های عصبی به نام مایسنر (Maisner) که نوعی سلول عصبی حساس به لمس و نور است و دیگر سلول‌های عصبی که هر کدام گیرنده‌های متفاوتی دارند این بدان معناست که ما انواع گوناگونی از سلول‌های عصبی را در پوست خود داریم که هرکدام به سطح خاصی از لمس حساسند، سلول های عصبی حساس به لمس، سیگنال‌هایی به مغز ارسال می‌کنند که باعث آزادسازی آندروفین می‌شود که در ایجاد و احساس شادی و آرامش کمک کننده است. علاوه بر ایجاد آزاد سازی هورمون‌های نشاط آور ماساژ باعث گشادی عروق و مویرگ‌های پوستی می‌شود و اجازه خون‌رسانی بیشتر به اندام‌ها را می‌دهد.
بهبود بیماری های اعصاب
اختلالات عصبی مشکلاتی هستند که مغز – نخاع و اعصاب منشعب از نخاع را درگیر می‌کنند. امروزه از 600 نوع بیماری شناخته شده عصبی وجود دارد مانند بیماری پارکینسون، سکته مغزی، صرع، اسکرولوزیس، فلج مغزی و…
علائم مربوط به اختلالات شامل کاهش انعطاف پذیری، افزایش درد و اسپاسم عضلانی، سفت شدن عضلات و… . بسیاری از علائم ذکر شده را میتوان کاهش داد یا به طورکامل از بین برد. بسیاری از تحقیقات نقش چشمگیر ماساژ را در بهبود بیماری های عصبی نشان داده‌اند. ماساژ می‌تواند برای افرادی که در کنار اختلالات عصبی خود، تون عضلانی (تونوس یا انقباظات خفیف یا پیوسته) بالا را تجربه می‌کنند، مفید باشد. این تون‌ها تاثیر منفی بر فعالیت‌های حیاتی مغز دارند و بیشترین اثر خود را را بر روی رفلکس‌های عضلانی با ایجاد اختلالات عضلانی نشان می‌دهند. ماساژ درمانی می‌تواند به شل شدن ماهیچه‌هایی که دارای تون عضلانی بالا هستند مانند عضلات خم‌کننده مچ دست در افراد مبتلا به فلج مغزی کمک کننده باشند. ماساژ از طریق گرم کردن اولیه بافت از طریق اصطکاک و افزایش گردش خون از طریق اتساع عروق تون عضلانی را کاهش می‌دهد. ماساژ درمانی از طریق حرکات کششی پوست به کاهش چسبندگی فیبرهای عضلانی و بهبود انعطاف‌پذیری بافت کمک می‌کند.
تنظیم فشار خون
یافته‌های اخیر نشان داده است که ماساژ تاثیر مثبتی بر کاهش فشارخون در افراد مبتلا به پرفشاری خون دارد. در پژوهشی با عنوان تاثیر ماساژ سوئدی بر زنان مبتلا به پرفشاری خون، 50 زن مبتلا به پرفشاری خون مورد بررسی قرار گرفتند. 25 زن در گروه کنترل بدون هیچ مداخله و 25 زن در گروه آزمایش قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان داده که فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در گروه ماساژ در مقایسه با گروه کنترل به طور معنی‌‌‌دار‌تری کمتر بود. ارزیابی دوام اثرات ماساژ بر فشارخون نیز نشان داد که ماساژ درمانی در کنترل فشار خون یک مداخله ایمن، موثر، کاربردی و مقرون به صرفه است.
عضلات
ماساژ می‌تواند فشار مکانیکی ایجاد کند که انتظار می‌رود انطباق عضلانی را افزایش دهد و در نتیجه باعث افزایش دامنه حرکتی مفصل، کاهش سفتی غیرفعال و کاهش سفتی فعال (مکانیسم های بیومکانیکی) شود. فشار مکانیکی ممکن است با افزایش فشار شریانی و همچنین افزایش دمای عضله ناشی از لمس مداوم پوست باعث افزایش جریان خون شود. بسته به تکنیک ماساژ، انتظار می‌رود فشار مکانیکی روی عضله، تحریک‌پذیری عصبی را افزایش یا کاهش دهد که توسط رفلکس هافمن (مکانیسم‌های عصبی) اندازه‌گیری می‌شود. برخی از تغییرات در فعالیت پاراسمپاتیک (که با ضربان قلب، فشار خون و تغییرات ضربان قلب) اندازه‌گیری می‌شود و سطوح هورمونی (که با سطح کورتیزول) اندازه‌گیری می‌شود؛ پس از ماساژ منجر به پاسخ آرامش (مکانیسم‌های فیزیولوژیکی) می‌شود. کاهش اضطراب و بهبود حالت خلقی نیز باعث ایجاد آرامش (مکانیسم های روانی) پس از ماساژ می‌شود. بنابراین، انتظار می‌رود فواید ماساژ با افزایش عملکرد و کاهش خطر آسیب به ورزشکاران کمک کند.
ماساژ نقش اساسی در تغذیه عضلات دارد که برای بازیابی کار عصبی عضلانی بسیار مهم است. این فرآیند به دلیل بهبود متابولیسم در عضلات و ترشح استیل کولین روی می‌دهد. عروق عضلانی با آزاد شدن هیستامین گشاد می‌شوند و دمای بافت‌های تحت ماساژ را افزایش می‌دهد که منجر به کاهش خستگی، هماهنگی و فعالیت موثرتر عضلات با هدف بهبود ظرفیت نگهداری عصبی- عضلانی می‌شود. ماساژ باعث شل شدن عضلات تحت فشار می‌شود که به نوبه خود فشار بر رگ‌های لنفاوی و خونی را متوقف می‌کند و به دفع هیستامین و آدرنالین کمک می‌کند. ماساژ اثر آرام‌بخشی دارد زیرا با از بین بردن مواد زائد سلولی باعث باز شدن سیستم وریدی و مویرگی و ورود همزمان مقدار زیادی اکسیژن و مواد مغذی می‌شود که وضعیت ماهیچه ها را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. ماساژ به دستیابی به قدرت عضلانی بیشتر، کاهش درد عضلانی و همچنین شدت درد بعد از ورزش کمک می‌کند.
بهبود دردها
شاید یکی از پرکاربردترین فواید ماساژ کاهش درد باشد چون ماساژ از یکطرف با بر طرف نمودن مواد زائد در بافتها موجب کاهش درد و ناراحتی می‌شود (یعنی در اثر افزایش گردش خون عوارضی مانند کوفتگی عضله را کاهش می‌دهد) و از طرف دیگر باعث بالا رفتن آستانه درد گیرنده هاي عصبی می‌شود زیرا چنانچه حرکات ماساژ را بصورت ملایم شروع کنیم و بتدریج بر شدت حرکات آن اضافه نماییم امکان دارد در نتیجه این عمل، حساسیت گیرنده‌هاي درد کاهش یابد و آستانه درد بالا رود.
تاثیرات روحی ماساژ
با توجه به وجود استرس‌ها و هیجان‌هاي ناشی از زندگی روزمره که یک امر طبیعی به شمار می‌آید، عضلات خسته و سفت می‌شوند و قرار گرفتن در محلی ساکت و آرام و دراز‌کشیدن بر روي تخت راحت و برخورد ملایم و آرام ماساژ، همگی باعث ایجاد آرامش در فرد می‌شوند. همچنین چنانچه درد و ناراحتی فرد متعاقب حرکات ماساژ بر طرف گردد تأثیر بسیار مهمی از نظر روحی و روانی بجاي می‌گذارد. بررسی ها نشان می‌دهد ماساژ درمانی در رفع بسیاري از دردها تأثیر دارد. از جمله می‌تواند براي درمان کمردردهاي مزمن بسیار مؤثرتر از سایر روشهاي درمانی در طب جایگزین و مکمل باشد. این روش همچنین درسردردهاي شدید پس از ضربه هاي روحی تکاندهنده مؤثرتر از روشهاي درمانی رایج است. ماساژ دادن، مغز را به تولید آندروفین تحریک می‌کند و اعتماد به نفس بیماران را با تشویق آنها براي مقابله مؤثر با درد افزایش می‌دهد. ماساژ آنچنان لذت بخش است که با هیچ تفریح دیگري قابل مقایسه نیست. انجام ماساژ قبل و بعد از تمرین‌هاي ورزشی خطر صدمات و آسیب‌هاي حین ورزش را کاهش می‌دهد و بازسازي و احیاي عضلات خسته را تسریع می‌کند. یک ماساژ می‌تواند فشارهاي عصبی و عضلانی را کم و نشاط زندگی را در شما تقویت کند.
ماساژ سوئدی
یکی انتخاب عالی برای افرادی است که:
- برای اولین برای ماساژ را تجربه می‌کنند
- برای از بین بردن تنش‌های عضلانی
- علاقمند به تجربه یک ماساژ ملایم و کم فشارند
- برای باز شدن گره های عضلانی بهترین گزینه ماساژ سوئدی است
ماساژ سنگ داغ:
این نوع ماساژ خواص درمانی مشابه ماساژ سوئدی دارد.
از فواید این ماساژ:
- کاهش تنش عضلانی
- بهبود جریان خون
- تسکین درد
- آرامش
درطول ماساژ سنگ داغ، سنگ‌های گرم شده در نواحی مختلف بدن قرار می‌گیرد.
ماساژ آروماتراپی (رایحه‌تراپی)
حس بویایی بشر نقش بسیار مهمی را در زندگی‌اش ایفا می‌کند. این حس شاید قویترین حس بدن بوده که بر طبق بعضی برآوردها 10000 بار قویتر از سایر حواس است و پرده بویایی تنها جایی در بدن بوده که سیستم اعصاب مرکزي در معرض محیط قرار گرفته و به طور مستقیم با محیط بیرون تماس دارد. این ساختارها آمیگدال و هیپوکامبوس نامیده می‌شوند. ترکیبات شیمیایی، اسانس‌هاي روغنی خاصیت‌‍هاي جسمی و روحی دارند. آنها در یک سطح مولکولی کار می‌کنند و در راه‌هاي متنوع قرار می‌گیرند. وقتی استنشاق می‌شوند بو توسط شخص حس شده و به پیاز بویایی منتقل می‌شوند که ایمپالس‌هاي عصبی به سیستم لیمبیک مغز یعنی (آمیگدولا) کنترل کننده احساسات و (هیپوکامبوس) نگهدارنده و بازیابنده خاطرات می‌فرستد. برای مثال گل ارغوان حاوي موادي معطري است که داراي خواص تسکینی بوده و آرام کننده درد است.
این نوع ماساژ مناسب برای افرادی که از رایحه های گوناگون لذت می‌برند، روغن های معطر یه جز شفا بخش و موثر در ماساژ محسوب می‌شوند.
از فواید این ماساژ:
- تقویت خلق وخو
- کاهش اظطراب و استرس
- کاهش علائم افسردگی
- از بین بردن تنش عضلانی
- تسکین درد ها
ماساژ آروماتراپی فشار ملایم را با استفاده از روغن‌های مسکن و معطر ترکیب می‌کنند که علاوه بر جذب سریعتر فضایی پر از عطرهای دلچسب را تجربه می‌کنید.
ماساژ ورزشی (Sport):
اگر از آسیب مزمن عضلانی رنج می‌برید یا آسیب های یا دچار کشیدگی‌های مکرر ورزشی می‌شوید، ماساژ ورزشی گزینه‌‌‌‌ی مناسبی است.
از فواید این ماساژ
- افزایش انعطاف‌پذیری
- بهبود عملکرد ورزشی
- تسکین درد
- کاهش اظطراب
- آزادسازی تنش‌های عضلانی
در ماساژ ورزشی فشار ماساژ در تمامی نقاط به طور یکسان نیست ممکن است بر حسب نیاز یا درخواست فرد فشار ماساژ در نواحی خاصی بیشتر یا کمتر باشد.
ماساژ سر
با لمس کردن جمجمه که تمام اعصاب بدن انسان در آن قرار دارد و تنش و استرس از آنجا شروع می‌شود می‌توانید تمام عملکردهاي نادرست را از بین ببرید.
فواید: این ماساژ به عنوان نوعی خوددرمانی به شمار می‌رود و هر کس به راحتی می‌تواند این کار را بر روي خود پیاده کند. همچنین عملکرد کلیه سیستم ها بدن را به حالت نرمال باز می‌گرداند.
دلیل نیاز به آن: براي بیماري‌هاي گردن، ستون مهره‌ها و تمام بیماري‌هایی که به دلیل استرس در فرد بروز می‌کنند و بیماري‌هاي روانی بسیار مفید است.
در یک نگاه کلی میتوان بیان کرد که امروزه ماساژ از محبوبیت زیادی برخوردار است و درمانگرها نه تنها در موسسات زیبایی و ورزشی خصوصی به این امر می‌‌پردازند بلکه در کلینیک‌ها هم از ماساژ استفاده استفاده می‌شوند. افرادی که ورزش می‌کنند یا سالمندان برای جلوگیری از تحلیل رفتن، ضعف و خشکی بین مفاصل می‌توانند از این طب غیردارویی (ماساژ) نهایت بهره را ببرند. در مجموع میتوان گفت که یک ماساژ حتی برای 15 دقیقه، به بالابردن بهروری و افزایش انرژی کمک می‌کند.